خواص عسل طبیعی بسته به موقعیت جغرافیایی و پوشش گیاهی منطقه می‌تواند بسیار متفاوت باشد. خواص عسل مانوکا نیز به همین دلیل خاص و ویژه است. در چند وقت اخیر، عسل مانوکای ساخته شده توسط زنبورهای شمالی و جنوبی نیوزیلند، مُد شده است. شاید بعد از اعتراف برخی سلبریتی‌ها مبنی بر اینکه این عسل یکی از رازهای زیبایی آن‌هاست، نام عسل مانوکا در جهان طنین‌انداز شده است.
برای تولید این عسل که متراکم‌تر، رنگ آن تیره‌تر و تا حدودی تلخ‌تر از عسل معمولی است، زنبور عسل آنچه را که نیاز دارد از گل‌های درختچه (Leptospermum scoparium)، یکی از گونه‌های درخت مانوکا، به دست می‌آورد. زنبور در طول سفر به کندو، شهدی که در دهان خود حمل می‌کند را با تعدادی آنزیم از بزاق مخلوط و پس از ورود این ماده را به زنبور دیگر منتقل می‌کند تا تشکیل عسل از طریق بزاق ادامه یابد. این روند تکرار می‌شود تا به نقطه مطلوب خود برسد و در سلول‌های کندو ذخیره شود.
این عسل به شکلی عجیب و غریب محبوب شده است، زیرا دارای خواص افزایش قدرت ایمنی، ضدباکتری، آنتی‌اکسیدان، کمک به بهبود هضم و ضدالتهاب است.
عسل مانوکا از نظر مقدار متیل گلیوکسیال، لپتیسپرین و DHA طبق UMF طبقه‌بندی می‌شود. هرچه مقادیر بالاتر باشد، فعالیت ضدباکتریایی بیشتری دارد.
همانطور که ایزابل اسکریشه، عضو گروه فناوری غذایی دانشگاه پلی‌تکنیک والنسیا، بر اساس مقالات منتشر شده در این زمینه توضیح داده است که این عسل شامل: متیل گلیوکسال (MGO) عنصری است که به این عسل قدرت ضد باکتریایی می‌بخشد، همراه با پراکسید هیدروژن (که در همه عسل‌ها یافت می شود)، لپتیسپرین، شهد گل‌های سفید و صورتی بوته مانوکا وDHA ، نوعی اسید چرب امگا 3 می‌باشد.
طبقه‌بندی فاکتورهای منحصر به فرد عسل مانوکا (UMF)
عسل مانوکا با توجه به فاکتور منحصر به فرد مانوکا (UMF)، تحت طبقه‌بندی به بازار عرضه می‌شود که نشان دهنده غلظت متیل گلیوکسال است. این سطح از کیفیت بر روی قوطی‌های محصول با حروف UMF و عددی مرتبط با آن نشان داده شده است که بین 0 تا 26 متفاوت خواهد بود. اصالت آن توسط آزمایشگاه واحد تحقیقات عسل، متعلق به دانشگاه وایکاتو (نیوزیلند) کنترل می‌شود.
برای اینکه عسل مانوکا “فعال” محسوب گردد (مقداری قدرت ضدباکتری داشته باشد)، باید حداقل دارای UMF 10+ باشد. هر سطح از این فاکتور برای استفاده متفاوتی توصیه می‌شود. در این راستا، عسل‌هایی که علامت + UMF5 دارند، به دلیل فعالیت کم، کاربرد درمانی ندارند؛ UMF 10+ می‌تواند به بهبود سطح ایمنی و نشاط کمک کند؛ UMF 15+ فاکتور ضدباکتری بالا است و UMF 20+ به عنوان درجه پزشکی طبقه‌بندی می‌شود.
خواص عسل مانوکا
قبلاً بومیان نیوزلند از این عسل برای بهبود سلامتی، بهبود زخم‌ها و تسکین دردهای معده استفاده می‌کردند. با این حال، مطالعات زیادی وجود دارد که خصوصیات عسل مانوکا را تجزیه و تحلیل می‌کند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد.
بازسازی بافت
اعضای دانشگاه علوم پزشکی تهران، در تحقیقی که در ژورنال Current Drug Metabolism منتشر شد، مشاهده کردند که این ماده می‌تواند بازسازی بافت در زخم‌ها را بهبود بخشد و از رشد باکتری در آن‌ها جلوگیری کند. آزمایش دیگری که در مجله محصولات دارویی طبیعی جندی شاپور منتشر شد، نشان داد که این ماده غذایی تولید شده توسط زنبورهای نیوزلند دارای خواص ضدباکتری، آنتی اکسیدان و ضد التهاب است. علاوه بر این، اثر پانسمان با این عسل را در بهبود سریع زخم‌ها و در کاهش احساس درد در بیماران مبتلا به سوختگی تشخیص می دهد .
در یک مطالعه از دانشگاه پلوپونز (یونان) مشخص شد که زخم‌های پای دیابتی که توسط عسل مانوکا ضد عفونی شده، به سرعت بهبود یافته است.در نهایت، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) استفاده از آن را به عنوان درمان زخم تأیید کرده است.
ظرفیت ضدباکتری
بر اساس تحقیق منتشر شده در مجله شیمی درمانی ضدمیکروبی و دیگری که توسط دانشگاه ویلز کاردیف (انگلستان) انجام شده است، یکی از قدرت‌های این عسل آن این است که زخم‌ها را از باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوساورئوس مقاوم به متی سیلین، همراه با بالانیت یا سندرم شوک سمی در امان نگه می‌دارد. این یافته بسیار مهم است زیرا ممکن است در کمک به درمان عفونت زخم ناشی از سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، این باکتری مفید باشد.
آکنه
مانند زخم‌ها، عسل مانوکا که به صورت موضعی استفاده می‌شود، به دلیل اثر ضدباکتری و ضدالتهابی می‌تواند در پیشگیری و درمان آکنه کمک کند. طبق تحقیقی که در مجله BMJ منتشر شد، عسل کانوکا (که از نظر اجزا بسیار شبیه عسل مانوکا است) در درمان آکنه مؤثر بود.
محافظت از پوسیدگی
دو تحقیق انجام شده در سوئیس (در دو دانشگاه زوریخ و برن)، اثر مکیدن یا جویدن شیرینی‌های عسلی به مدت 10 دقیقه بعد از سه وعده اصلی غذایی را بررسی نمودند. نتیجه این شد که کسانی که این کار را انجام داده‌اند از پلاک و خونریزی لثه کمتری نسبت به کسانی که آدامس‌های معمولی بدون قند می‌جوند، برخوردار بوده‌اند. این ممکن است یک ایده متناقض به نظر برسد، زیرا عسل حاوی مقدار زیادی قند است. با این حال، نویسندگان توضیح می‌دهند، اثرات ضدباکتری قابل توجه آن و مقدار کمی که باید مکیده یا جویده شود، منجر به این اتفاق شده است.
خواص عسل مانوکا در درمان گلو درد
عسل یکی از پرمصرف‌ترین روش‌های درمانی برای تسکین گلودرد است و به نظر می‌رسد عسل مانوکا در این کار حتی از اثرات ضدباکتری و ضدویروسی مؤثرتر است. تحقیقی که توسط دانشگاه عبری اورشلیم (اسرائیل) در بیماران تحت شیمی درمانی برای سرطان سر و گردن انجام شد، مشخص کرد که عسل مانوکا تعداد استرپتوکوک موتانس (باکتری مرتبط با گلو) را کاهش داده است.
| جالب است بدانید که یکی از خواص عسل با موم نیز بهبود گلودرد می‌باشد. |
عسل مانوکا مؤثر برای اختلالات گوارشی
طبق نشریه‌ای از دانشگاه منچستر انگلیس، مصرف عسل مانوکا به طور منظم به کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر در موش‌ها، مانند اسهال، یبوست یا درد شکم کمک می‌کند.
این عسل همچنین سلاح خوبی در برابر سویه‌های کلوستریدیوم دیفیسیل در شرایط آزمایشگاهی است، که باعث التهاب در روده و اسهال شدید می‌شود. این مسئله معمولاً با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. همانطور که در تحقیقات منتشر شده در BMC Research Notes نشان داده شده است، به لطف عسل مانوکا، برخی از زخم‌های ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باکتری می‌تواند درمان شود.
| به شکلی مشابه، یکی از خواص عسل و سیاه دانه بصورت ترکیب شده، تقویت سلامت سیستم هاضمه می‌باشد. |
در این مرحله، تأکید بر این نکته مهم است که علیرغم این واقعیت که مطالعات زیادی در مورد فواید عسل مانوکا انجام شده است، آزمایشات با مقیاس بزرگ هنوز بر روی انسان انجام نشده است. بنابراین باید خواص آن بررسی شود که در صورت تایید، این نوع عسل می‌تواند به عنوان یک جایگزین طبیعی برای آنتی‌بیوتیک‌ها محسوب و خطر مقاومت در برابر این داروها را کاهش دهد .
با این حال، متخصصانی نظیر ایزابل اسکریشه معتقدند که “یک کارزار بازاریابی عالی” پیرامون مزایای این محصول وجود دارد؛ زیرا اگرچه در خواص ضدمیکروبی، آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی آن شکی وجود ندارد، اما او بیان می‌کند که عسل‌های دیگر نیز از این خواص برخوردار هستند.
موارد منع مصرف عسل مانوکا
ایزابل اسكریشه، متخصص صنایع غذایی اظهار داشت كه موارد منع مصرف عسل مانوكا تفاوت چندانی با عسل معمولی ندارد. در این میان توصیه می‌شود که این عسل توسط کودکان زیر یک سال، افراد مبتلا به عدم تحمل فروکتوز، بیماران دیابتی و همچنین افراد حساس به عسل (هر یک از اجزای تشکیل دهنده آن) و یا حساس به نیش زنبورها مصرف نشود.
مهم است که قبل از خرید عسل مانوکا صلاحیت UMF آن رعایت شود و تأیید شود که واقعی است، زیرا تعداد زیادی از کلاهبرداران این عسل را بدون گذراندن کنترل‌های لازم برای درج برچسبی که آن را به عنوان یک محصول معتبر معرفی می‌کند، می‌فروشند. یکی دیگر از اقدامات بد برخی شرکت‌ها مخلوط کردن این عسل با انواع دیگر عسل است که از مزایای آن می‌کاهد.
نحوه مصرف یا استفاده از عسل مانوکا
عسل مانوکا نوعی عسل محسوب می‌گردد! بنابراین معمولاً مانند بقیه عسل‌ها مصرف می‌شود. شیرینی آن باعث می‌شود که به قهوه و چای اضافه شود، اگرچه اغلب می‌توان آن را با نان تست، پنکیک و شیرینی‌های دیگر نیز مصرف نمود. از این نوع عسل می‌توان در دسرها و شیرینی ها استفاده نمود. یک ملاحظه بسیار مهم در خصوص مصرف عسل مانوکا و سایر عسل‌ها، عدم داغ نمودن و حرارت دادن به آن‌هاست (مثلا ریختن در چای یا قهوه داغ!). زیرا با این کار، خاصیت این معجزه سلامتی تا حد بسیار زیادی از بین رفته و بعضا ماهیت مضر پیدا می‌کند!
در نهایت به لطف خواص عسل مانوکا، استفاده موضعی از آن برای جوش‌ها یا اگزما می‌تواند مفید باشد. همچنین می‌توان از آن به عنوان ماسک صورت یا موی خانگی استفاده نمود. در این حالت می‌توان با افزودن لیمو به آن، ترکیب حاصل شده را بر روی پوست یا مو به مدت حدود 15 دقیقه قرارداد.
