پاسخ کوتاه این است که زنبورهای عسل در معرض خطر نیستند، عمدتا به این دلیل که در سراسر جهان توزیع شده و در درجه اول توسط زنبورداران مدیریت می شوند. این گرده افشان های مهم در واقع بومی ایالات متحده نیستند. آنها در قرن 17 توسط استعمارگران از اروپا آورده شدند تا برای تولید عسل و موم مورد استفاده قرار گیرند. برخی از زنبورهای عسل موفق به فرار از کلونی خود شده و کلونی های زنبور عسل وحشی را تشکیل دادند. البته اکثریت زنبورهای عسل هنوز هم توسط انسان اداره می شود.
باستان شناسان آثاری از موم زنبور عسل را در سفال های قدیمی در منطقه کنونی ترکیه پیدا کرده اند که نشان می دهد انسانها نزدیک به 9000 سال است که زنبورهای عسل را نگهداری می کنند. کارشناسان معتقدند که ممکن است کشاورزان ابتدا زنبورهای وحشی را اهلی کرده و سپس عسل و موم را برای داروها و غذا جمع آوری نموده اند؛ زیرا بعداً شواهدی از زنبورداری در سراسر اروپا و شمال آفریقا در نزدیکی سایت های کشاورزی اولیه یافت شد.
نقش زنبور عسل
زنبورهای عسل نقش مهمی در تولید غذای کشورها ایفا می کنند. امروزه زنبورهای عسل ارزش محصولات زراعی ایالات متحده را بیش از 15 میلیارد دلار در سال افزایش می دهند و یک کلونی سالانه حدود 40 پوند گرده و 265 پوند شهد جمع آوری می کند. در سال 2019، USDA گزارش داد که بیش از 2.8 میلیون کلونی تولید کننده عسل در این کشور، تقریبا 157 میلیون پوند عسل تولید می کنند.
از آنجا که تعداد کلونی های زنبور عسل در نوسان است، تعیین دقیق تعداد زنبورها دشوار است. ملکه ها معمولاً بین دو تا سه سال و به ندرت بیش از پنج سال زندگی می کنند. کارگران معمولاً فقط چند هفته تا چند ماه زندگی می کنند، در حالی که زنبور نر بین 4 تا 8 هفته زندگی می کنند. هر کلونی به طور معمول شامل یک ملکه تولید مثل کننده است. از 50،000 تا 80،000 زنبور کارگر بالغ، و ملکه می تواند حداکثر 2000 تخم در روز بگذارد. ملکه و 10000 تا 15000 کارگر بالغ در زمستان خواب زمستانی دارند و فقط از عسل جمع آوری شده در ماه های تابستان تغذیه می کنند.
اختلال فروپاشی کلونی
از دست دادن زنبور عسل در زمستان معمولی است، اما در سال 2006، مرگ و میر غیرمعمول زنبورها در 30 تا 70 درصد از کندوها رخ داد- حدود 50 درصد از زنبورها علایم مغایر با علل شناخته شده مرگ زنبور عسل در آن زمان را نشان دادند. کلنی زنبور عسل یک اکوسیستم دقیق تنظیم شده است و بدون تعداد مناسب زنبورهای کارگر، کل کندوها می میرند، پدیده ای که به عنوان اختلال فروپاشی کلونی ها شناخته می شود. علل احتمالی مورد بحث قرار گرفت و نگرانی اصلی سموم دفع کننده هستند. بعداً، ویروس ها، کنه های مهاجم و بحران آب و هوا نیز مورد توجه قرار گرفت. از سال 2006، تلفات زمستانی کلنی های زنبور عسل در ایالات متحده به طور متوسط 28.7 درصد بوده است، که تقریباً دو برابر میزان تاریخی 15 درصد است.
عوامل تهدید کننده زنبورهای عسل
زنبورهای عسل مدیریت شده، برای گرده افشانی بسیار مؤثر هستند، اما مطالعات نشان می دهد که آنها نمی توانند به تنهایی این کار را انجام دهند. بر اساس مطالعه ای که در مجلهScience منتشر شده است، گرده افشانهای بومی وحشی در بیش از 40 محصول قابل توجه در سراسر جهان رشد کرده و کارایی گرده افشانی را افزایش داده و میزان میوه دهی آنها را دو برابر زنبورهای عسل افزایش داده است. برخی از کارشناسان نگران هستند که ضعف مدیریت در زنبورداری می تواند گونه های زنبورهای بومی وحشی را تهدید کند، زیرا زنبورهای عسل اغلب با زنبورهای وحشی در همان زیستگاه ها رقابت می کنند.
اگرچه زنبورهای عسل بسیار مدیریت می شوند و در معرض خطر نیستند، اما همچنان یکی از گسترده ترین و مهمترین گرده افشان های جهان را هستند که هم در کشاورزی و هم در اکوسیستم های وحشی نقش دارند. عوامل مختلفی می تواند بر تعادل کندوی زنبور عسل تأثیر منفی بگذارد، مانند بیماری، کنه، استفاده غیرمسئولانه از آفت کش ها و از بین رفتن زیستگاه.
1. کنه ها
کنه ها نوعی انگل میکروسکوپی هستند که به زنبورها حمله کرده و از آنها تغذیه می کنند. برخی از گونه های زنبورها به طور خاص توسط نوع مشخصی از کنه ها تهدید می شوند، که می تواند باعث نابودی کامل کل کلونی ها شود. برای زنبور عسل، کنه واروآ نشان دهنده یکی از بزرگترین (اگر نه بزرگترین) تهدید به این گونه است.
این موجود زنده حشره ای که به Varroa destructor نیز معروف است، به بدن زنبورها و لاروها متصل می شود و از بافت چربی بدن تغذیه می کند و سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند. در حالت تضعیف شده، زنبورها در سم زدایی از آفت کش ها کارآیی کمتری دارند و بیشتر مستعد ویروس ها هستند.
2. بیماری
اکثر بیماریهای رایج زنبور عسل بسیار مسری هستند، به این معنی که فقط یک نفر می تواند کل کلنی را به راحتی از بین ببرد. بیماریهای زنبور عسل نیز می تواند از گونه ای از زنبورها به گونه های دیگر منتقل شود، زیرا زیستگاههای آنها بسیار متداول است، به ویژه برای زنبورهای بومی و وحشی که بیشتر از زنبور عسل در معرض خطر هستند.
اگر کندوها بیش از حد شلوغ شوند یا تغذیه نامناسب داشته باشند، ممکن است بیماری گسترده ای نیز در نتیجه ضعف مدیریت کندو ایجاد شود. مطالعات علمی حتی استدلال کرده اند که تلفات زنبور عسل یک مشکل حفاظت نیست، بلکه یک مسئله مدیریت حیوانات اهلی است.
3. آفت کش ها
نئونیکوتینوئیدها، نوعی حشره کش مورد استفاده در مزارع و مناظر شهری، توسط گیاهان جذب می شوند و از طریق حضور در گرده یا شهد می توانند به زنبورها آسیب برسانند. این ماده شیمیایی تنها پس از یکبار استفاده می تواند ماهها یا سالها در خاک بماند. طبق تحقیقات انجمن Xerces برای حفاظت از بی مهرگان، بقایای نئونیکوتینوئیدها در گیاهان چوبی تا 6 سال پس از استفاده اولیه یافت شد، در حالی که گیاهان درمان نشده بقایای برخی نئونیکوتینوئیدهای اعمال شده در خاک از سال قبل را جذب کردند.
مطالعات بر روی اثرات حشره کش ها نشان داده است که حتی اگر سطوح واقعی حشره کش ها در شهد هیچ اثر کشنده ای بر سلامت مستقیم یک زنبور عسل نداشته باشد، می تواند عملکرد مورد انتظار آن را بین 6 تا 20 درصد کاهش دهد. به عنوان یکی از پرکاربردترین آفت کش ها در ایالات متحده، نئونیکوتینوئیدها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته اند، و در سال 2016، خدمات ماهی و حیات وحش ایالات متحده استفاده از این نوع مواد شیمیایی را در پناهگاه های ملی حیات وحش به طور کامل حذف کرد. با این حال، دولت ترامپ این ممنوعیت را در سال 2018 لغو کرد.
4. از دست دادن زیستگاه
از دست دادن زیستگاه برای همه گرده افشانها، از جمله زنبورهای عسل، نوعی نگرانی جدی محسوب می شود. همچنان که توسعه در مناطق وحشی ادامه دارد، فضای کمتری برای گل ها و گیاهانی که زنبورها برای زنده ماندن نیاز دارند، باقی می ماند. از آنجا که گرده افشانی محصولات تا حد زیادی به گرده افشان های وحشی و همچنین زنبورهای عسل وابسته وابسته است، ترکیب تنوع زیستی بومی می تواند به تثبیت اکوسیستم در برابر از بین رفتن زیستگاه ناشی از تغییرات محیطی و تغییرات آب و هوایی کمک کند.
چرا زنبورهای عسل مهم هستند؟
بر اساس گزارشی در زمینه سیاست تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم در مورد گرده افشان ها، گرده افشانی و تولید غذا، تقریباً 90 درصد از گیاهان گلدار وحشی و 75 درصد از محصولات غذایی به گرده افشانی وابسته هستند. این گیاهان منابعی برای سایر منابع غذایی و زیستگاه طیف وسیعی از گونه های دیگر ایجاد می کنند. تولید عسل به خودی خود منبع درآمد مهمی برای بسیاری از جوامع روستایی است. در سطح جهان، 81 میلیون کندوی زنبور عسل سالانه 1.6 میلیون تن عسل تولید می کنند؛ با این حال میزان مصرف عسل در دنیا بیش از هفت برابر این مقدار است. یعنی این شکاف توسط عسل های تقلبی پُر می شود و از این روست که خرید عسل اصل اهمیتی ویژه دارد.
چه کاری می توانیم برای زنبورها انجام دهیم؟
کاشتن گلها و گیاهان بومی و دوستدار زنبورها در باغ خانه شما، راهی عالی برای کمک به زنبورهای عسل محلی شما است-مخصوصاً اگر در منطقه ای زندگی می کنید که محصولات کشاورزی کمی دارد. زنبورهای عسل نیش های دردناکی دارند که پس از نیش زدن می میرند. هیچ وقت زنبورهای عسل را مورد تعرض و آزار قرار ندهید و هرگز به تنهایی اقدام به برداشتن کندو نکنید مگر اینکه یک زنبوردار با تجربه باشید. اگر کندوی ناخواسته و وحشی ای در نزدیکی ملک شما وجود دارد، با یک زنبوردار محلی یا فرد با تجربه در این زمینه تماس گرفته تا زنبورها را به درستی جابجا کنید.
منبع:
