در سالهای اخیر، زنبورداران تلفات کلونی‌های خود را به ویژه در کشورهای غربی اتحادیه اروپا مانند فرانسه، بلژیک، آلمان، انگلستان، ایتالیا، اسپانیا و هلند گزارش کرده اند. در بسیاری از نقاط دیگر جهان نیز، از جمله ایالات متحده، روسیه و برزیل این مشکل مشابه وجود دارد که نشان دهنده یک مسئله جهانی است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که می تواند تاثیر جدی بر خرید عسل و بازار آن داشته باشد.
گرده افشان ها چه هستند؟
تعداد کمی از گیاهان خود گرده افشانی می کنند؛ ولی اکثریت قریب به اتفاق، برای تکثیر به حشرات، حیوانات، باد یا آب وابسته هستند. علاوه بر زنبورها و حشرات دیگر، طیف وسیعی از حیوانات مختلف، از خفاش ها، پرندگان و مارمولک ها که برای شهد از گل های گرمسیری دیدن می کنند، تا مهره دارانی مانند میمون، جوندگان یا سنجاب می توانند گرده افشان باشند. با کاهش جمعیت زنبورها، کشاورزان برخی از نقاط جهان مانند چین شروع به گرده افشانی باغات خود با دست کرده اند.
تاثیر اقتصادی گرده افشان ها
در اتحادیه اروپا 78 درصد از گونه های گل وحشی و 84 درصد از گونه های گیاهی، حداقل تا حدی برای تولید دانه به حشرات وابسته هستند. گرده افشانی توسط حشرات یا سایر حیوانات نیز تنوع بیشتر و کیفیت بهتر میوه، سبزیجات، خشکبار و دانه ها را ممکن می سازد.
بر اساس برآوردها، حدود 5 تا 8 درصد از تولید جهانی محصولات به طور مستقیم با گرده افشانی توسط حیوانات مرتبط است.
زنبورها در اروپا
در اروپا، گرده افشان ها عمدتا زنبورها و مگس ها هستند، اما پروانه ها، برخی سوسک ها و زنبورها نیز وجود دارند. زنبور عسل اهلی غربی، شناخته شده ترین گونه است و توسط زنبورداران برای تولید عسل و سایر محصولات مدیریت می شود. اروپا همچنین حدود 2000 گونه وحشی نیز دارد.
تهدید انقراض گرده افشان
این موضوع توجه عمومی را به خود جلب کرده است، زیرا زنبورها و دیگر حشرات گرده افشان برای اکوسیستم ها و تنوع زیستی ما ضروری هستند. گرده افشانهای کمتر به این معنی است که بسیاری از گونه های گیاهی همراه با ارگانیسم هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آنها وابسته هستند، کاهش یافته یا حتی از بین می روند. علاوه بر این، کاهش تعداد و تنوع جمعیت گرده افشان ها بر امنیت غذایی با زیان احتمالی در محصولات کشاورزی تأثیر می گذارد.
چرا گرده افشان ها در حال کاهش هستند؟
در حال حاضر، هیچ داده علمی در مورد تصویر کامل از مسئله وجود ندارد؛ اما شواهدی مبنی بر کاهش قابل توجه گرده افشانها، به دلیل فعالیتهای انسانی وجود دارد. زنبورها و پروانه ها گونه هایی هستند که بهترین داده ها برای آنها موجود است و نشان می دهد که از هر ده گونه زنبور و پروانه یکی در اروپا در معرض انقراض است.
این کاهش تنها یک دلیل ندارد، اما تهدیدها شامل تغییر کاربری زمین برای کشاورزی یا شهرنشینی است که منجر به از بین رفتن و تخریب زیستگاه های طبیعی می شود. علاوه بر این، کشاورزی فشرده منجر به مناظر همگن و از بین رفتن فلورهای متنوع، کاهش غذا و منابع لانه سازی می شود.
سموم دفع آفات (حشره کش ها و قارچ کش ها) و سایر آلاینده ها نیز می توانند مستقیماً و غیر مستقیم گرده افشان ها را تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل است که مجلس بر ضرورت کاهش استفاده از آفت کش ها تاکید می کند.
همچنین برای زنبور عسل، گونه های بیگانه مهاجم مانند شاخ زرد پا خطرناک هستند (Vespa velutina) و بیماری هایی مانند انگل ها. یکی دیگر از عوامل، تغییر آب و هوا، افزایش دما و حوادث شدید آب و هوایی است.
اقدامات برای جلوگیری از کاهش زنبورها و دیگر گرده افشان ها
برای مقابله با این مشکل و تکمیل تلاش ها در سطح اتحادیه اروپا و ملی، کمیسیون اروپا در سال 2018 طرح گرده افشانی اتحادیه اروپا را ارائه کرد، اولین ابتکار جامع در سطح اتحادیه اروپا، با تمرکز بر حشرات گرده افشان وحشی. هدف آن بهبود دانش در مورد کاهش گرده افشان ها ، مقابله با علل و افزایش آگاهی از این مسئله است.
طی رای گیری در مورد استراتژی جدید تنوع زیستی 2030 اتحادیه اروپا در ژوئن 2021، نمایندگان پارلمان اروپا خواستار تجدید نظر فوری در طرح گرده افشان اتحادیه اروپا شدند. ابتکار تجدید نظر شده باید شامل یک چارچوب جدید نظارت بر گرده افشانی در سراسر اتحادیه اروپا با اقدامات قوی، اهداف و شاخص های مشخص زمان بندی شده، از جمله شاخص های تأثیر و افزایش ظرفیت لازم باشد. آنها همچنین با اهداف کمیسیون مبنی بر کاهش استفاده از سموم خطرناک و شیمیایی تا 50 درصد موافقت کردند.
منابع:
