عسل از زمان های قدیم توسط انسان برای اهداف تغذیه ای و درمانی مورد استفاده قرار می گرفته است. چندین شواهد تاریخی به وضوح به جمع آوری عسل اشاره می کند و اجداد ما به خوبی از آن استفاده می کردند. اسناد باستان شناسی ادعا می کند که برداشت عسل وحشی توسط مردم در حدود 10 هزار سال قبل انجام شده است. برخی از منابع نشان می دهد که زنبورداری توسط مصریان در 2400 سال قبل از میلاد انجام می شده است. صحنه ای از جمع آوری عسل از دو زنبور عسل در غار صخره ای 8000 ساله در بیکورپ در نزدیکی والنسیا در شرق اسپانیا مشاهده می شود. به طور مشابه، یک نقاشی صخره ای پس از مزولیتیک در راجات پراتاپ در مرکز هند نشان دهنده مجموعه عسل بود.
اولین مرجع مکتوب در مورد عسل یک قرص سومری بود که به سالهای 2100-2000 قبل از میلاد باز می گردد و کاربردهای عسل را به عنوان پماد و دارو بیان می کند. در دوران باستان ودایی، عسل یکی از شگفت انگیزترین هدایای طبیعت به انسان محسوب می شد و در آیورودا از عسل به عنوان “Madhu” یا “Kshaudra” یاد می شود. به طور سنتی، عسل به دلیل طعم و مزایای سلامتی و همچنین درمان زخم ها و بیماری های داخلی توسط مصریان باستان، چینی ها، رومی ها، آشوری ها، هندی ها و یونانیان مورد استفاده قرار می گرفت.
طبق گفته حضرت محمد (ص)، نوشیدن عسل برای سلامتی مفید است و در چندین کتاب مقدس قدیمی، چندین بار به عسل اشاره شده است. در متون مصری، استفاده از عسل در 900 داروی درمانی ذکر شده است. به طور مشابه، یک متن سانسکریت به نام Sushruta Samhita در زمینه پزشکی و جراحی آیورودا هشت نوع عسل و مزایای سلامتی آن را توصیف می کند. عسل یک ماده یوگاوهی است، به این معنی که ترکیبات دیگر را بدون تغییر در ویژگی های خود به طور موثر حمل می کند. بنابراین، در ترکیب با سایر مواد برای افزایش خواص و عملکرد آنها استفاده شده و می شود.
باید بدانیم که خواص بیان شده برای عسل، بیشتر برای پیشینیان ما صادق است؛ زیرا در عصر جدید، یافتن و خرید عسل طبیعی، چالشی بس دشوار است!
استفاده درمانی و رژیمی عسل
بر اساس پاپیروس اسمیت (یک متن مصری)، مربوط به 2600 تا 2200 قبل از میلاد، عسل به عنوان پماد زخم همراه با چربی و پرز استفاده می شد. استفاده از خواص عسل به عنوان درمان کننده زخم به دلیل فعالیت ضد میکروبی آن ترجیح داده شد. طبق ادبیات آیورودایی هند، عسل برای کمک به هضم و درمان سرفه، عفونت های ادراری، اسهال، زخم ها، تهوع و استفراغ استفاده می شد. از عسل برای حفظ سلامت لثه ها و دندان ها استفاده می شد. عسل عملکرد خواب آور را نشان می دهد و برای درمان بی خوابی استفاده می شد. علاوه بر این، عسل روی پوست برای درمان اختلالات پوستی استفاده شد.
عسل برای دردهای قلبی، تپش قلب، درمان عدم تعادل ریه ها و کم خونی توصیه شد. طبق متن آیورودا، از عسل جوان برای افزایش وزن استفاده می شد، در حالی که عسل قدیمی در کاهش وزن مؤثر بود. در یونان باستان، عسل با آب انگور تخمیر نشده به نام اونومل مخلوط می شد که گاهی برای درمان نقرس و برخی اختلالات عصبی مورد استفاده قرار می گرفت. علاوه بر این، عسل برای کاهش درد در ترکیب با سرکه به عنوان اکسیمل استفاده می شد. برای رفع تشنگی، عسل با آب به عنوان هیدرومل استفاده شد. برای درمان تب حاد، همراه با آب و برخی ترکیبات دارویی استفاده می شد. و همچنین برای درمان مشکلاتی مانند سرفه و گلودرد، زخم ها، طاسی، یبوست، بیماری های چشمی، پیشگیری و درمان اسکار (زخم). در سیستم دارویی اسلامی، عسل یک نوشیدنی سالم محسوب می شد و خواص تغذیه ای آن در قرآن بیان شده است.
استفاده مذهبی از عسل
در دین هندوها، عسل به عنوان یکی از پنج اکسیر جاودانگی (Panchamrita) در نظر گرفته شده است و با ریختن بر خدایان در طی آیینی معروف به “” Madhu Abhisheka ارائه می شود. در هند و بنگلادش، بودایی ها با ارائه عسل به راهبان، جشنواره “Madhu Purnima” را جشن می گیرند. مصریان باستان همچنین از عسل برای تقدیم خدایان به عنوان قربانی و همچنین مومیایی کردن مردگان استفاده می کردند.
عسل به عنوان یک محصول آرایشی و مراقبت از چشم
بر اساس اسناد باستان شناسی مربوط به دوران پیش از سلطنت قبایل کوچ نشین فرهنگ تاسیان (حدود 4500 سال قبل از میلاد)، عسل همراه با مالاکیت، چربی، مس و اسپار برای ساخت لوازم آرایشی چشم استفاده می شد. همچنین، اسناد باستانی سومری (3000 سال قبل از میلاد مسیح) و مصری (1500 قبل از میلاد) استفاده از عسل را در مراقبت از پوست بیان می کنند. بر اساس سبک آیورودای هندی، عسل برای درمان بیماری های چشم در نظر گرفته می شد و مردم آن را برای بهبود بینایی و جلوگیری از آب مروارید مورد استفاده قرار می دادند.
منابع:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2213909520300124
